Bolesławiec
Świątynie Zimnej Wody

To typowa ulicówka, której zabudowania zlokalizowane są głównie wzdłuż drogi prowadzącej z Liśćca do Raszówki.

Napływ osadników niemieckich i ich narastająca dominacja w XIII i XIV wieku przyniosła zmianę pierwotnej nazwy osady z Zimne Vode na Kalte Wasser - a potem Kaltwasser.

Kiedy rozlewała się fala nowinek religijnych, zainicjowana przez Marcina Lutra, książę legnicko-brzeski Fryderyk II sprowadził w roku 1524 do wsi protestantów. Ci rychło przejęli miejscowy kościół katolicki, wybudowany w roku 1339.

Miejscowość, podobnie zresztą jak inne okoliczne wioski, zmieniała wielokrotnie właścicieli. W roku 1737 dobra zakupili Benedyktyni. Zasługą zakonników było między innymi założenie w okolicy stawów hodowlanych.

Nieistniejącą obecnie rezydencję magnacką w Zimnej Wodzie wzniesiono w drugiej ćwierci XIX wieku. Powstała ona na miejscu wcześniejszej, renesansowej budowli, przed którą miał się tu znajdować dwór myśliwski. W latach trzydziestych XIX wieku otoczenie pałacu przekształcono w park romantyczny z egzotycznymi drzewami.

Ostatni właściciel majątku i rezydencji trafił do Wehrmachtu - a potem do sowieckiej niewoli. Wrócił jednak do Niemiec. Po powrocie z Rosji odwiedzał jeszcze Zimną Wodę.

Do lat pięćdziesiątych w pałacu urzędowali Sowieci. Po ich wyjeździe rezydencję – w czasie działań bojowych ocalałą – totalnie zdewastowano. Dzisiaj nie ma po niej śladu, ostała się jedynie na widokówkach.

W czasie drugiej wojny światowej opodal dworu w Zimnej Wodzie utworzono filię dużego obozu jenieckiego - stalagu VIII C z Żagania - dla wziętych do niewoli żołnierzy francuskich. Najprawdopodobniej przetrzymywano w nim także jeńców sowieckich.

8 lutego 1945 roku do Zimnej Wody wkroczyli żołnierze 78 Korpusu Zmechanizowanego Sowieckiej 52 Armii Ogólnowojskowej, dowodzonej przez generała pułkownika Konstantina Korotiejewa – oraz 9 Korpusu Zmechanizowanego 3 Armii Pancernej Gwardii. Śladem po walkach w tym rejonie miał być istniejący jeszcze długo po wojnie prowizoryczny cmentarz na zalesionym terenie poza wsią. Prawdopodobnie pochowano na nim ofiary toczonego w okolicy boju. Widniało tam wiele brzozowych krzyży. Z czasem rozsypały się one ze starości.

Chociaż Rosjanie z miejscowego pałacu wyjechali w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku, to aż do ostatecznego opuszczenia Polski przez Północną Grupę Wojsk Armii Sowieckiej roku pracowała przy wsi ich duża stacja łączności. Później część jej obiektów rozebrano.

Wkrótce po zakończeniu wojny w ramach operacji „Wisła” przesiedlono do Zimnej Wody kilkadziesiąt osób narodowości łemkowskiej i ukraińskiej. Wtedy też jeden z istniejących tu kościołów zaczął pełnić funkcję cerkwi.

Parafia prawosławna w Zimnej Wodzie powstała jako jedna z pierwszych w diecezji wrocławsko-szczecińskiej. Założył ją formalnie w sierpniu 1947 roku ksiądz mitrat Jan Lewiarz dla rodzin przywiezionych z Chełmszczyzny oraz Bartnego na Łemkowszczyźnie.

Ten pierwotnie gotycki, orientowany kościół powstał w 1343 roku jako świątynia katolicka pod wezwaniem świętej Marii. Od roku 1718 był w rękach protestantów. W latach 1947 – 49 przystosowano obiekt do ceremonialnych potrzeb cerkwi prawosławnej, służącej wiernym pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogarodzicy.

Świątynię otacza dość niezwykła nekropolia. Przy częściowo zachowanych, przedwojennych nagrobkach widnieją epitafia osób, które przyjechały tu po roku 1945. Zgodnie spoczywają obok siebie ludzie różnych narodowości, będący wyznawcami trzech chrześcijańskich religii.

Drugi istniejący obiekt sakralny we wsi to późnobarokowy, imponujący wielkością kościół katolicki, wzniesiony w latach 1794 – 1797, będący fundacją klasztoru Benedyktynów z Legnickiego Pola.

Niewielka Zimna Woda leży w istocie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych – i raczej niewiele przejeżdżających przez nią przypadkowo osób interesuje się miejscowymi zabytkami. A wiele mówią one o człowieku i skomplikowanej historii tej ziemi...